Mooie, persoonlijk en bij vlagen inspirerende documentaire van @Johan Fretz “What’s Left”, maar historisch is er, zeker in de eerste 10 minuten, wel wat aan op te merken. 1/21 npostart.nl/2doc/22-09-202…

6:33 “We gaan terug naar het begin: 1973”. Het begin waarvan? Wat is er in 1973 begonnen? Niet de PvdA, die is opgericht in 1946. 27 jaar daarvoor. Niet van de sociaal-democratie die bestaat al sinds 1894. Je ontkent 79 jaar sociaal-democratie als je begint in 1973. 2/21

6:40 “Er was een tijd als je toen niet links was, dan was je knettergek. Dat waren de jaren ‘70” In de jaren ’70 was er geen linkse meerderheid. 40% van de kiezers plaatst zichzelf links. 42% plaatst zichzelf rechts. (bron: Nederlands Kiezersonderzoek van 1977). 3/21

Dat zien we ook terug in de verkiezingsuitslag: PvdA, D66, PPR (een soort GL), PSP (combinatie van BIJ1 en PvdD), en CPN (soort SP) haalden in 1972 65 zetels. In 2021 haalden D66, PvdA, GL, BIJ1, PvdD met VOLT en DENK 62 zetels. Niet fundamenteel minder. 4/21

6:48 “het kabinet van Joop den Uyl, leider van de PvdA, het enige linkse kabinet dat wij ooit hebben gehad zat stevig op de troon.” Drie claims: (1) het kabinet Den Uyl was een links kabinet (2) er is geen ander links kabinet geweest (3) het kabinet Den Uyl zat stevig. 5/21

Het kabinet Den Uyl bestond uit bewindspersonen van PvdA, D66, PPR, drie linkse partijen en ARP en KVP, twee partijen van centrum-rechts. Als Fretz bedoelt dat een kabinet links is als het enkel uit linkse bewindspersonen bestaat, is het kabinet Den Uyl niet links. 6/21

Als Fretz bedoelt dat een links kabinet links beleid voert gaat het ook mis. Het kabinet Den Uyl sprak mooie woorden over een eerlijke verdeling van kennis, macht en inkomen, zette ook als eerste kabinet in op een beperking van de groei van de overheidsuitgaven 7/21

Van de PvdA minister van Financiën Duisenberg mochten de collectieve lasten nog slechts met 1% van het nationale inkomen stijgen. Er moest bezuinigd worden op de collectieve uitgaven. 8/21

Als een kabinet dat deels bestaat uit linkse en deels uit confessionele ministers ook links is, dan zijn de kabinetten Schermerhorn, Beel I, Drees I, II, III en IV, Cals en Van Agt II ook linkse kabinetten. 9/21

Als je kijkt naar links beleid (het opbouwen van een verzorgingsstaat, een economische ordening waarin werknemers beschermd worden, een economie waarin de overheid een sturende rol heeft), dan zijn deze kabinetten, maar ook de kabinetten De Quay en Marijnen, ook links. 10/21

Van de belangrijkste sociale regelingen (AOW, WW, WAO, Bijstand en Kinderbijslag) werden alleen de eerste twee door kabinetten met de PvdA ingevoerd, de WAO, de Bijstand en de kinderbijslag door confessionelen en liberalen. 11/21

Ten slotte: dit was geen stevig kabinet: het viel in 1977. Maar bovendien konden de hoofdrolspelers (Den Uyl en Van Agt) elkaar niet uitstaan. Gingen ministers rollend (en lallend) over straat. Een van de deelnemende partijen wou zichzelf opheffen. Geen stabiel kabinet. 12/21

7:02 “Dit waren de hoogtijdagen van de sociaal-democratie, met een minister-president die unapologetic opkwam voor de arbeidersklasse” In de jaren ’50 zat de PvdA 8 van de 10 jaar in de regering. In de jaren ’70 zat de PvdA slechts 4 uit 10 13/21

De jaren ‘70 zijn alleen hoogtijdagen van de sociaal-democratie als oppositievoeren de kern is van sociaal-democratie. 14/21

En ja, in woorden kwam Den Uyl op voor de arbeidersklasse, maar premier Drees deed dat in woorden en daden. Sterker nog: je zou kunnen beargumenteren dat KVP-minister (helaas nooit KVP-premier) Marga Klompé meer voor de arbeidersklasse heeft gedaan dan Den Uyl. 15/21

7:26 “Maar toen het eind jaren ’70 … de economie stagneerde kwam er … een andere stroming op het neo-liberalisme”. @Merijn Oudenampsen en @Bram Mellink tonen dat het PvdA-minister Duisenberg was die eerste neoliberale econoom topambtenaar maakte: in 1975. 16/21 trouw.nl/cultuur-media/…

8:24 “Moest de Partij van de Arbeid niet … afscheid nemen van de oude linkse ideeën. Sommige vonden van wel maar Joop Den Uyl piekerde er niet over … Toen zijn opvolger oud-vakbondsman Wim Kok het stokje overnam begon er een andere wind te waaien bij de partij” 17/21

Was dat dezelfde Joop den Uyl die als minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wilde bezuinigen op de ziektewet en de rechten van werknemers wilde aantasten. En was het niet de FNV onder Wim Kok die demonstreerde tegen de minister van Asociale zaken? 18/21

En dan nog twee toegiften over anderen partijen dan de PvdA. De PPR en D66. 19/21

5:25 “De PvdA is de enige linkse partij die ooit aan de knoppen heeft gezeten.” In het kabinet Den Uyl zaten ook twee bondgenoten van de PvdA: D66 met de leus “eerlijk delen in een schoon land” en de PPR met de leus “solidair” 20/21

11:16 “de partij die zichzelf altijd sociaal en liberaal heeft genoemd: D66”. D66 weigerde zichzelf in de eerste twee decennia van haar bestaan liberaal te noemen. Pas in 1998 noemde ze zichzelf sociaal-liberaal. Een kleine revolutie volgens @Coen Brummer 21/21